Trong quá trình lập báo cáo tài chính, doanh nghiệp không chỉ cần tuân thủ các nguyên tắc kế toán mà còn phải đảm bảo sự phù hợp với quy định về thuế hiện hành. Một trong những nội dung phức tạp nhưng đóng vai trò quan trọng trong việc phản ánh chính xác nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp là thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) hoãn lại. Đây là khoản thuế phát sinh do sự chênh lệch tạm thời giữa giá trị ghi nhận của tài sản và nợ phải trả theo kế toán so với giá trị được chấp nhận tính thuế. Hiện nay, nhiều người băn khoăn không biết liệu theo quy định hiện nay, “Hạch toán thuế TNDN hoãn lại như thế nào?”. Tìm Luật sẽ cùng với quý bạn đọc làm rõ vấn đề này ngay sau đây nhé.
Thuế thu nhập hoãn lại là gì?
Trong quá trình lập báo cáo tài chính, ngoài thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành, doanh nghiệp còn có thể phát sinh một loại thuế khác mang tính chất dự phòng cho các nghĩa vụ thuế trong tương lai – đó chính là thuế thu nhập hoãn lại. Đây là một khái niệm quan trọng trong kế toán thuế, phản ánh các khoản thuế doanh nghiệp sẽ phải nộp hoặc được hoàn trong những kỳ kế toán tiếp theo, do sự chênh lệch tạm thời giữa giá trị tài sản, nợ phải trả theo kế toán và giá trị tương ứng được tính theo quy định thuế. Thuế thu nhập hoãn lại giúp đảm bảo nguyên tắc phù hợp giữa chi phí và doanh thu, đồng thời phản ánh trung thực và hợp lý hơn nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp tại từng thời điểm.
Thuế thu nhập hoãn lại (TNHL) là khoản thuế thu nhập mà trong tương lai doanh nghiệp sẽ phải nộp. Khoản này sẽ được tính dựa theo khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế thu nhập doanh nghiệp trong năm hiện hành.
Nguyên nhân phát sinh thuế TNHL là doanh nghiệp thanh toán nợ phải trả hoặc thu hồi giá trị tài sản. Điều này sẽ khiến trong tương lai, thuế thu nhập doanh nghiệp phải trả chưa đạt đến hoặc vượt khỏi thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp trong năm hiện hành.
Mặc dù, khoản thanh toán, thu hồi trên thực tế nà không quá ảnh hưởng đến tổng thuế thu nhập doanh nghiệp tuy nhiên, khoản thuế TNHL vẫn phải được doanh nghiệp ghi nhận.
Thuế TNHL có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau.
Hạch toán thuế TNDN hoãn lại như thế nào?
Trong hoạt động kế toán tài chính, thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) hoãn lại là một khái niệm không còn xa lạ, đặc biệt đối với các doanh nghiệp có quy mô lớn hoặc hoạt động trong lĩnh vực có chính sách thuế phức tạp. Đây là khoản chênh lệch giữa thuế TNDN phải nộp theo quy định của cơ quan thuế và chi phí thuế được ghi nhận theo chuẩn mực kế toán, phát sinh do sự khác biệt tạm thời giữa lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế. Việc hạch toán thuế TNDN hoãn lại không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định của Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) hay chuẩn mực quốc tế (IFRS), mà còn có ý nghĩa trong việc phản ánh trung thực tình hình tài chính và kết quả kinh doanh trong từng kỳ.
Nguyên tắc hạch toán chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại
- Khi lập Báo cáo tài chính, kế toán phải xác định chi phí thuế TNHL theo quy định của Chuẩn mực kế toán “Thuế thu nhập doanh nghiệp”.
- Kế toán không được phản ánh vào tài khoản này tài sản thuế TNHL hoặc thuế TNHL phải trả phát sinh từ các giao dịch được ghi nhận trực tiếp vào vốn chủ sở hữu.
- Cuối kỳ, kế toán phải kết chuyển số chênh lệch giữa số phát sinh bên Nợ và số phát sinh bên Có TK 8212 – “Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại” vào tài khoản 911 – “Xác định kết quả kinh doanh”.
Trường hợp phát sinh từ các giao dịch được ghi nhận vào chi phí thuế thu nhập hoãn lại.
Căn cứ “ Bảng xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại” ở cuối năm tài chính. Kế toán ghi nhận hoặc hoàn nhập tài sản thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phát sinh từ các giao dịch được ghi nhận vào chi phí thuế TNHL.
Ghi nhận giá trị tài sản thuế TNHL khi tài sản thuế TNHL phát sinh trong năm lớn hơn tài sản thuế TNHL được hoàn nhập trong năm.
Hạch toán:
Nợ TK 243: Số chênh lệch giữa số tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh lớn hơn số được hoàn nhập trong năm
Có TK 8212: Số chênh lệch giữa số tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh lớn hơn số được hoàn nhập trong năm.
Ghi giảm tài sản thuế TNHL khi tài sản thuế TNHL phát sinh trong năm nhỏ hơn tài sản thuế TNHL được hoàn nhập trong năm.
Hạch toán:
Nợ TK 8212: Số chênh lệch giữa số tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh nhỏ hơn số được hoàn nhập trong năm
Có TK 243: Số chênh lệch giữa số tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh nhỏ hơn số được hoàn nhập trong năm.h doanh (bao gồm cả hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh) tính thuế GTGT theo phương pháp tỷ lệ % trên doanh thu được giảm 20% mức tỷ lệ % để tính thuế GTGT khi thực hiện xuất hóa đơn đối với hàng hóa, dịch vụ được giảm thuế GTGT quy định tại khoản 1 Điều 1 Nghị định 180/2024/NĐ-CP.
Trường hợp phát sinh từ việc áp dụng hồi tố thay đổi chính sách kế toán hoặc điều chỉnh hồi tố sai sót trọng yếu của các năm trước.
Căn cứ “ Bảng xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại” ở cuối năm tài chính. Ghi nhận hoặc hoàn nhập Tài sản thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phát sinh từ các giao dịch được điều chỉnh vào lợi nhuận chưa phân phối của các năm trước.
Kế toán điều chỉnh tăng Tài sản thuế TNHL.
Hạch toán:
Nợ TK 243: Tài sản thuế thu nhập hoãn lại
Có TK 4211: Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm trước.
Kế toán điều chỉnh giảm Tài sản thuế TNHL.
Hạch toán:
Nợ TK 4211: Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm trước
Có TK 243: Tài sản thuế thu nhập hoãn lại.
Cách xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả
Trong kế toán thuế, việc xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả là một bước quan trọng nhằm đảm bảo báo cáo tài chính phản ánh đầy đủ nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp trong tương lai. Khoản thuế này phát sinh khi có chênh lệch tạm thời chịu thuế, tức là những khoản chênh lệch giữa giá trị ghi nhận của tài sản hoặc nợ phải trả theo kế toán và giá trị tính theo thuế, dự kiến sẽ làm tăng thu nhập chịu thuế trong các kỳ sau. Việc xác định đúng số thuế thu nhập hoãn lại phải trả không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ chuẩn mực kế toán, mà còn hỗ trợ lãnh đạo doanh nghiệp dự báo được chi phí thuế và lên kế hoạch tài chính phù hợp.
Việc xác định thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại được dựa vào khoản ghi giảm chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp phát sinh từ 2 yếu tố sau đây:
- Ghi nhận tài sản thuế TNHL trong năm.
- Hoàn nhập thuế TNHL phải trả đã được ghi nhận từ các năm trước.
Cách xác định cụ thể được tính vào năm tài chính, doanh nghiệp phải xác định và ghi nhận ” Thuế thu nhập hoãn lại phải trả” ( nếu có) theo quy định của Chuẩn mực kế toán số 17 Thuế thu nhập doanh nghiệp. Theo đó loại thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả theo công thức cụ thể như sau:
Thuế thu nhập hoãn lại phải trả = Tổng chênh lệch tạm thời chịu thuế phát sinh trong năm x Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành
Như vậy việc thực hiện công việc ghi nhận thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả trong năm thông thường sẽ được thực hiện với nguyên tắc cụ thể là sự bù trừ giữa số thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả phát sinh trong năm với số thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả đã ghi nhận từ các năm trước nhưng năm nay được ghi giảm.
Khi số thuế TNHL phải trả phát sinh trong năm lớn hơn số thuế TNHL phải trả được hoàn nhập trong năm, thì số chênh lệch giữa số thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả phát sinh lớn hơn trong năm được ghi nhận bổ sung vào số thuế TNHL phải trả và ghi tăng chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại.
Trường hợp số thuế TNHL cần được thanh toán thực hiện trong năm nhỏ hơn số thuế TNHL phải trả được hoàn nhập trong năm, thì số chênh lệch giữa số thuế TNHL phải trả phát sinh sẽ có giá trị nhỏ hơn được ghi giảm số thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả và ghi giảm chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại.
Ngoài ra trường hợp thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ việc áp dụng hồi tố thay đổi chính sách kế toán do các nguyên nhân như hồi tố các sai sót trọng yếu của các năm trước làm phát sinh khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế, thì kế toán phải ghi nhận bổ sung khoản thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả cho các năm trước bằng cách điều chỉnh giảm số dư đầu năm của tài khoản cụ thể.
Thông tin liên hệ
Trên đây là bài viết giải đáp thắc mắc về vấn đề ”Hạch toán thuế TNDN hoãn lại như thế nào?”. Hy vọng bài viết có ích cho độc giả. Mọi thắc mắc, vướng mắc xin vui lòng gửi đến timluat để được tư vấn, hỗ trợ kịp thời.
Câu hỏi thường gặp
Dựa vào yếu tố nào để xác định khoản thuế TNHL phải trả?
Việc xác định khoản thuế TNHL dựa vào khoản ghi giảm chi phí thuế TNDN do phát sinh từ 2 yếu tố sau đây:
Ghi nhận các tài sản thuế TNHL trong năm;
Hoàn nhập khoản thuế TNHL phải trả đã được ghi nhận từ các năm trước.
Thuế TNHL phát sinh vì áp dụng hồi tố chính sách kế toán do nguyên nhân hồi tố các sai sót trọng yếu từ các năm trước thì xử lý như thế nào?
Thuế TNHL phát sinh vì áp dụng hồi tố chính sách kế toán do nguyên nhân hồi tố các sai sót trọng yếu từ các năm trước làm cho phát sinh khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế, khi đó kế toán ghi nhận bổ sung khoản thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả cho các năm trước bằng cách ghi giảm số dư đầu năm của tài khoản cụ thể.